Hugo Pratt

[bullvar_katip]

Hugo Pratt, gerçek ismiyle Ugo Eugenio Prat (d. 15 Haziran 1927, Rimini - ö. 20 Ağustos 1995, Lozan), çizgi roman sanatının en büyük ustalarından biri olarak kabul edilen ünlü İtalyan çizer. Yarattığı Corto Maltese, çizgi roman sanatının en ünlü karakterlerinden birisi olmuştur. Hugo Pratt, tüm zamanların en ünlü çizgi roman sanatçılarından birisi olarak kabul edilmektedir. Hayatı Gençliği Hugo Pratt'ın babası Rolando Prat bir askerdi ve 1942 yılında bir Fransız toplama kampında hayatını yitirdi. Annesi Evelina Genero ise içinden çeşitli şairler çıkarmış Venedikli bir aileden geliyordu. Pratt'ın çocukluğu Venedik civarında geçti. Yıllar sonra Pratt, hayatının bu dönemini Corto Maltese'nin Venedik Masalı albümünde anacaktır. Bu albümün önsözünde Hugo Pratt, 1390'larda İspanya'yı terk etmek zorunda kalan, bir süre Osmanlı topraklarına sığındıktan sonra Venedik'e geçen Sefarad Yahudisi kökenlerini anlatır. Pratt'ın hayatında önemli izler bırakan Venedik şehri, 1943'ten itibaren hayatının büyük bir dönemini geçirdiği kent olacaktır. İkinci Dünya Savaşı Kısa bir süre hapishanede kalmış olan babası, iş bulmakta zorlandığından bir İtalyan sömürgesi olan Etiyopya'ya gider. II. Dünya Savaşı patladığında Hugo Pratt ve ailesi, Faşist İtalya'nın Doğu Afrika'daki sömürgelerinde birer koloni vatandaşı olarak yaşamaktadır. 1941'de İtalya'nın Doğu Afrika cephesi çöktüğünde, Pratt ailesi Etiyopya'daki Dire Dawa toplama kampında hapsedildi. Hugo Pratt'ın Etiyopya'da koloni polisi olarak çalışan babası ise tutulduğu Fransız askerî toplama kampındaki kötü koşullar yüzünden 1942 yılında öldü. 1943'te Kızılhaç'ın girişimleriyle salıverilen esirler arasında olan Hugo Pratt, İtalya'ya döner dönmez bir askerî okula yazılır. Aynı yıl İtalya'nın savaştan çekilmesiyle ülkenin kuzeyinde kurulan İtalyan Sosyal Cumhuriyeti deniz kuvvetlerine gönüllü olarak yazılan henüz 16 yaşındaki Hugo Pratt, anneannesinin şemsiye darbeleriyle oradan çıkarılır. Hugo Pratt 1944'ün sonbaharında bu sefer Naziler tarafından Güney Afrikalı bir casus sanılarak kurşuna dizilme tehlikesi atlatır. Bu dönemde Alman Sahil Güvenliği kuvvetlerince zorla silah altına alınan Hugo Pratt, üç hafta sonra bu zorunlu askerlikten kaçar. 1945'in şubat ayında cephe hattını geçerek müttefiklere sığınan Pratt, savaşın sonuna dek müttefiklere çevirmenlik yapar. 1945'te Venedik'te müttefik askerleri için Carlo Goldoni'den eğlenceli tiyatro oyunları sahneler. Bu dönemde Pratt ilk çizgi romanlarını da üretmeye başladı. Savaş sonrası Savaş sonrasında Hugo Pratt, çocukluğu boyunca kendisini çok etkilemiş olan çizgi romanların çizerlerini taklit eden maceraları kaleme alır. Bu dönemde James Oliver Curwood ve Zane Grey'in öyküleri; Lyman Young, Will Eisner ve özellikle Milton Caniff'in çizgileri Pratt'ı etkilemektedir. Mario Faustinelli ve Alberto Ongaro ile 1945'te Albo Uragano dergisini, 1947'te ise adını sarı kostümlü bir maskeli kahramandan alan Asso di Picche Comics yayınevini kurar. Dergi ve yayınevi sonradan ünlü olacak Dino Battaglia, Rinaldo D'Ami, Giorgio Bellavitis, Damiano Damiani, Ivo Pavone gibi genç yetenekleri kendine çekerken, Asso di Picche (Maça Ası) özellikle Arjantin'de büyük bir başarıyı yakalar. 1949'da Hugo Pratt, Editorial Abrilden gelen davet üzerine çizer arkadaşlarıyla Arjantin'e gider. Hugo Pratt'ın 12 yıl sürecek olan Arjantin macerası başlamıştır. Arjantin yılları Editorial Abril ve Cesare Civita ile olan işbirliği sonrasında Pratt, Héctor Germán Oesterheld'in sahibi olduğu Editorial Frontera'ya geçer. Bu dönem İtalyan sanatçı en önemli eserleri arasında gösterilen işlerden bazılarını çizdi: Ongaro'nun metinlerini yazdığı Junglemen, Sgt. Kirk, Héctor Germán Oesterheld'in metinlerini yazdığı Ernie Pike ile Ticonderoga bu dönemde ortaya çıktı. Hayatının bu kısmında kariyerinde önemli değişimler yaşayan Hugo Pratt, Brezilya'da yaşayan çizer arkadaşı Alberto Breccia ile Escuela Panamericana de Arte isimli sanat okulunda resim dersleri vermeye başlar. Dönem dönem Amazonlar, Mato Grosso gibi yerlere seyahatler yaparak buralarda çizim kursları verir. Yine bu dönemde ilk albümü, Anna Nella Giunglayı tamamlar. Dört maceralık bu seri, Oesterheld'den yoğun etkilenmeler içermekle birlikte, gençlik yıllarında onu etkileyen klasik çizgi roman anlayışına bir saygı duruşu gibidir. Bu albümdeki mekân duygusu, sonraki albümleri olan Capitan Cormorant ve Wheeling maceralarında da bütünlüğünü korur. Bu albümlerden sonuncusu, esin kaynağını Zane Grey ve Kenneth Roberts'ın nehir-romanlarından alan, metodik bir kesinlik içinde tarihi olaylarla hayalgücünü birbirine karıştıran bir kurguya sahiptir. Bu kurgu yapısının ustalaşmış hali, ilerleyen yıllarda Corto Maltese'de kendini gösterecektir. İtalya'ya dönüş: Corto Maltese 1959 ve 1960 yılları arasında Hugo Pratt, Fleetway Publications için kısa savaş öyküleri çizmek için Londra'ya döner. ABD'de yaşadığı başarısız bir girişim sonrasında önce Güney Amerika'ya, 1962 yılında ise temelli olarak İtalya'ya döner. İtalya'da efsanevi çocuk dergisi Il Corriere dei Ragazzi için yoğun bir çalışma temposunun içine giren Pratt, Robert Louis Stevenson'un Define Adası ve Kaçırılan Çocuk gibi çocuk edebiyatının klasikleşmiş eserlerini Milo Milani ile birlikte çizgi romana dönüştürür. Bu dönemde Alberto Ongaro ile birlikte bir diğer "maskeli adalet savaşçısı"na hayat verir: Gölge (L'Ombra). sağ|250px|küçükresim|Corto Maltese suluboya çizim Hugo Pratt kariyerindeki önemli bir dönüm noktasını Cenovalı bir yayıncı olan Florenzo Ivaldi ile tanışarak yaşar. İkili birlikte Sgt. Kirk isimli bir dergi çıkararak, çizerin Arjantin'de çıkardığı albümleri ve elinde hazırda bekleyen yayınlanmamış maceralarını yayınlamaya karar verirler. Bu derginin birinci sayısında basılan "yayınlanmamış maceralar"ın ilki, Corto Maltese'nin ilk macerası olan Bir Tuz Denizi Şarkısıdır. Hugo Pratt'ın yarattığı en önemli karakter olan Corto Maltese, macera edebiyatının büyük isimleri olan Conrad, Melville, Lewis, Cooper ve Dumas'ın açtığı anlatım geleneğini ustaca izlemektedir. Bu ilk albümün asıl esin kaynağı ise Henry De Vere Stacpoole'un Mavi Lagün romanıdır. 1970 yılından itibaren Hugo Pratt, maceraperest denizci Corto Maltese'nin 21 kısa macerasını Fransız çocuk dergisi Pif Gadget için çizer. Burada yayınlanan ilk maceranın adı Tristan Bantam'ın Sırrıdır. 70'li yıllar Avrupa'da sol rüzgârların estiği yıllardır ve bu dönemin çekişmelerinden Pratt da payını alır. Politik olarak Fransız Komünist Partisi'ne yakın olan yayıncısı, onu sol liberteryenizm ile suçlayarak dergiden kovar. Hugo Pratt bunun üzerine, Tenten karakterinin yaratıcısı Belçikalı ünlü çizer Hergé'nin de yayıncısı olan rakip yayınevi Casterman ile anlaşır. 1970'lerin ortasında Pratt ile tanışan genç yetenek Lele Vianello, sanatçının çizim tekniklerini ve stilini neredeyse birebir kopya eder ve bir süre sonra onun asistanı ve sağ kolu olur. 1974'te Corto Maltese'nin Corte Sconta detta Arcana (Türkiye'de yayınlanan adıyla, Corto Maltese Sibirya'da) macerasını çizmeye başlayan Hugo Pratt, çizgisinde basitleşmeye giderek önemli bir değişime girer. "Tek bir çizgiyle her şeyi anlatabilmeyi isterdim" diyen Hugo Pratt'ın eserleri, 70'lerin ortasından itibaren neredeyse birer "grafik roman"a dönüşür. Bu yeni yaklaşımın ürünü olan Venedik Masalı, Semerkant'taki Altın Yaldızlı Ev gibi bazı albümler, yüksek anlatım gücü ve büyülü atmosferiyle günümüzde İtalyan çizgi roman ekolünün başyapıtları arasında sayılmaktadır. Bu Corto Maltese serisi, 1988'de çizilen ve 1992'de yayınlanan Mu albümüyle son bulur. Son dönem işleri Corto Maltese sonrasında Hugo Pratt tarafından çizilen bir diğer seri, Gli Scorpioni del Deserto (Çöl Akrepleri) albümleridir. Hugo Pratt'ın resmetmeyi sevdiği İkinci Dünya Savaşı'nı dekor olarak kullanan 7 kitaplık bu serinin ilk beş macerası Hugo Pratt tarafından çizilirken, son iki macera Pratt'ın ölümünden sonra diğer çizerler tarafından tamamlandı. Hugo Pratt 1976'dan 1980'e uzanan dönemde İtalyan çizgi roman ekolünün Sergio Toppi, Milo Manara, Aurelio Galleppini, Guido Crepax, Ivo Milazzo gibi devlerini bir araya getiren Un Uomo, Un Avventura isimli 30 kitaplık serinin 4 hikâyesini çizdi. Ekim 1983'te, Nathaniel Hawthorne'un Kızıl Mektup romanından esinlenen Hugo Pratt'ın hikâye örgüsü ve sahneleri üzerine Milo Manara'nın çizgileriyle inşa edilen Tutto Ricominciò con un Estate Indiana (Her Şey Bir Pastırma Yazında Başladı) macerasını çizmeye başladı. İlk olarak ünlü İtalyan çizgi roman dergisi linus'un yan yayınlarından biri olan Corto Maltese çizgi roman dergisinde yayınlanan ve sonrasında albümleştirilen Tutto Ricominciò con un Estate Indiana ve El Gaucho; iki sanatçının en büyük başyapıtlarından ve İtalyan çizgi romanının en iyi eserlerinden biri olarak kabul edilir. Hugo Pratt, yayınlanmış ve yayınlanmamış tüm çizim ve albümlerinin maddi ve manevi tüm haklarını, 24 Nisan 1987'de Cong SA'ya bağışladı. Ölümü Hugo Pratt, 20 Ağustos 1995 tarihinde kalın bağırsak kanseri yüzünden öldü. Leman Gölü'nün kenarında, İsviçre'nin Vaud kantonunda, bugün müze haline getirilmiş evinin bulunduğu Grandvaux kasabasında gömülüdür. Tasarımları sağ|250px|küçükresim|Fransız yayınevi Matagot'un yayınladığı masa oyunu "Corto" Hugo Pratt çizgi roman albümleri dışında pek çok endüstriyel tasarım ürününe de imzasını attı. Fransız sigara markası Gitanes'ın F1 arabasının giydirilmesi, İtalyan Invicta markası için sırt çantası, France Telecom için ankesörlü telefon kartları gibi pek çok obje, Hugo Pratt tarafından tasarlandı. 2001 yılında İsviçreli saat üreticisi Swatch, içinde Bir Tuz Denizi Şarkısı macerasının geçtiği hayali adanın haritasının ve bir pusulanın bulunduğu, sadece 11.111 adet üretilen özel bir saat çıkardı. 2007 yılında Swatch firması, Corto Maltese'nin doğumunun 40. yılı için Corto Maltese'nin desenlerini taşıyan yeni bir model daha çıkardı. 2013 yılında Fransız yayınevi Matagot, Corto Maltese macera ve çizimleri üzerine kurulu bir masa oyunu çıkardı. Türkiye'de Hugo Pratt Hugo Pratt'ın eserleri Türkiye'de ilk olarak 70'li yıllarda, Milliyet Çocuk ve Doğan Kardeş dergilerinde yayınlandı. Hugo Pratt'ın ünlü Corto Maltese serisi ise kitap formatında ilk defa 1999'da, Dost Kitabevi Yayınları tarafından basıldı. Sadece 10 albümü yayınlanan bu seri, siyah beyaz bir baskıya ve büyük baskı boyutlarına sahiptir. 2012'den itibaren NTV Yayınları tarafından basılan Corto Maltese maceralarıysa, bilgisayar ortamında renklendirilmiş olması ve orijinalinden daha küçük boyutlarda basılması gibi nedenlerle çizgi roman sevenlerin çeşitli olumsuz eleştirileriyle karşılaştı. Corto Maltese serisi, 2019 yılında Yapı Kredi Yayınları tarafından Casterman baskısı esas alınarak; büyük boyutlarda, kaliteli bir kağıt ve sayfa düzenlemesiyle yeniden yayınlanmaya başlandı. Ödülleri 1969: Lucca 5° Salone Internazionale dei Comics, En İyi İtalyan Çizer Ödülü, Bir Tuz Denizi Şarkısı 1974: Prix Saint-Michel, En İyi Gerçekçi Hikâye Ödülü 1974: Premio ANAF, Yılın En İyi Çizgi Karakteri (Corto Maltese için) 1976: Angoulême Uluslararası Çizgi Roman Festivali, En İyi Yabancı Gerçekçi Çizgi roman Kitabı, Bir Tuz Denizi Şarkısı 1981: Angoulême Uluslararası Çizgi Roman Festivali, Elle ödülü 1987: Angoulême Uluslararası Çizgi Roman Festivali, En İyi Yabancı Çizgi roman Kitabı, Pastırma Yazı (Milo Manara ile birlikte) 1988: Angoulême Uluslararası Çizgi Roman Festivali, 15. Yıl Angoulême Kenti Özel Ödülü 1996: Max & Moritz Ödülü, Almanca'ya Uyarlanmış En İyi Yabancı Çizgi Roman Ödülü, Saint-Exupéry - Son Uçuş 2005: Eisner Ödülü, Hall of Fame 2012: Eisner Ödülü, Best U.S. Edition of International Material, Pastırma Yazı (Milo Manara ile birlikte) Dış bağlantılar Cong SA - Hugo Pratt Ajansı (İngilizce, İtalyanca, Fransızca, Almanca) Corto Maltese web sitesi (İngilizce, İspanyolca, İtalyanca, Fransızca, Almanca) Kaynakça Kategori:1927 doğumlular Kategori:Rimini doğumlular Kategori:1995 yılında ölenler Kategori:İtalyan çizgi romancılar